‘ NORBERTINESSENPRIORIJ SINT- CATHARINADAL’
Op woensdag 9 oktober gingen wij, 23 vrouwen, van ‘DAMESCOLLECTIEF’ weer op stap naar het oudste klooster van Nederland in Oosterhout, nl naar het SINT- CATHARINADAL, dat inmiddels 750 jaar bestaat.
De zusters, Norbertinessen, zouden het heel fijn vinden, wanneer wij eerst een korte mis zouden bijwonen in de kapel. Ongeveer zes zusters waren aanwezig om de dienst te leiden. Er werd door één zuster gezongen, begeleid met een orgel.
De zuster linksonder heette ons van harte welkom!
Hierna werden wij opgehaald door twee gidsen, gezien de groep te groot was voor één gids.
Sinds 1647 woonden de zusters in slotje de Blauwe Camer met toren, van het kasteel. Al snel werden er kloostervleugels aangebouwd, daar er meer zusters kwamen. Maximaal zestig zusters hebben er gewoond, waarvan er nu nog maar negen over zijn. Later betrok ‘de PROOST’ de Blauwe Camer, de enige man in huis, die het contact onderhield met de boze buitenwereld. Eens was dit het adelijk huis van vooraanstaande bewoners van Oosterhout en de Heeren van Breda die rondom de Oranjes hingen. Het werd rond 1400 gebouwd. Het werd blauw geschilderd en het klooster zelf rood, vandaar de naam.
Wij begonnen in de ‘entreekamer,’ waar vroeger de meisjes, ‘bruidjes,’ gebracht werden door hun vader om non te worden. Zij werden daar overgedragen, om vervolgens nooit meer hun familie te zien.
Eens was dit het adellijk huis van vooraanstaande bewoners van Oosterhout en de Heeren van Breda die rondom de Oranjes hingen. Het werd rond 1400 gebouwd. Het werd blauw geschilderd en het klooster zelf rood, vandaar de naam.
De basis van Sint-Catherinadal ligt in 1271, toen werd de gemeenschap gesticht in Vroenhout bij Wouw, maar verhuisden al na een paar jaar naar Breda, omdat daar regelmatig overstromingen waren door de hoge waterstanden van de rivier.
Hier hadden ze hun kloostergebouwen met kerk, akkers, vee, boomgaard en moestuin, zij waren geheel ‘zelfvoorzienend.’ Zij woonden toen in wat nu het casino is. Aan deze bloeiperiode kwam een einde door de Reformatie van de protestantse machthebbers! In 1647 vertrokken zij naar Oosterhout.
Zij zijn altijd door ons Koninklijk Huis gesteund en dat is ook de reden dat zij nog steeds bestaan. Het wordt ook wel ‘ORANJEKLOOSTER’ genoemd.
De ‘PROOST,’ meneer Brouwer was heel Godsdienstig, maar heeft er wel mede voor gezorgd dat het klooster bleef bestaan. Hij voerde meer vastendagen in, ‘droogdagen’ 🙁 zoals het werd genoemd. Geen eten en drinken, ook al vielen de mussen dood van het dak van de warmte! Zelfs de dieren, koeien, kippen en varkens moesten vasten! Toen heeft de Paus ingegrepen en moest hij zijn biezen pakken.
Op de foto’s hierboven kun je zien hoe de Proost zijn eten kreeg, via een draaideurkastje zodat je niemand kon zien! Dit stond in verbinding met de keuken.
De zusters uit die tijd mochten niet spreken en niet naar buiten, zij zaten letterlijk opgesloten achter tralies en moesten de hele dag bidden en wat huishoudelijke taken verrichten. Ook restaureerde zij de oude kerkboeken en bonden de boeken in die daar staan en verdienden daar wat aan. Wij zagen zo’n groot boek, maar daar hadden de muizen inmiddels aan geknaagd.
Na het tweede Vaticaans Concili in 1962, werd de kerk wat moderner en hoefden de zusters niet meer achter slot en grendel en zij mochten praten.
De foto linksboven de priorin, zuster Maria Magdalena en rechts de fotografe, zuster Dorothea. Zij heeft altijd haar fototoestel bij zich en vindt het heerlijk om vooral bloemen te fotograferen. De camera geeft mij veel troost staat onder haar foto.
Ook kon het klooster blijven bestaan omdat zij les gingen geven aan arme meisjes, er werd in een schuur een schooltje gecreëerd en zij leerden lezen en schrijven, maar vooral kleding maken. Dit had meneer Brouwer in één dag beslist!
Toen naar de mooie lange gang waar mooie foto’s hangen van alle zusters, met een spreuk van henzelf eronder. Bij een van de zusters, zuster Dorothea, konden we kaarten kopen die zij zelf heeft gefotografeerd en dat is haar hobby geworden.
Daarna naar de zaal waar wij koffie en thee geserveerd kregen door allemaal vrijwilligers die er werken. (100 vrijwilligers werken er!) Een paar zusters kwamen gezellig met ons praten, waaronder de Priorin. (Moeder Overste) Zij wilden allemaal graag op de foto, zo leuk 😊
Als laatst gingen wij naar buiten, helaas miezerde het een beetje, maar dat mocht de pret niet drukken. Enorme prachtig aangelegde groenten, kruiden en bloementuinen waar de gids veel over te vertellen had en als laatst natuurlijk de welbekende grote wijngaard! Een zuster liep te sjouwen met een volle kruiwagen, zuster Godelievezij gaat altijd maar door met werken vertelde de gids en zij is al ver in de tachtig!
Dit jaar was géén goed wijnjaar. Zij verbouwen witte wijn, rosé en tegenwoordig ook rode wijn, Pinot Noire. Twee jaar geleden konden zij 65.000 flessen vullen, vorig jaar 35.000 en dit jaar is het nog niet bekend, maar het is rampzalig!
Wat zo leuk is, is dat het klooster met de tijd meegaat. Neem nu de wijngaard, het is een enorm groot veld, wanneer je alle stokken achter elkaar zou zetten, heb je een rij van 44 km. lang! Vroeger moesten ze alles lopend controleren, maar nu…..je raadt het misschien al? Dit wordt nu door een ‘DRONE’ gedaan! Er staan 35000 wijnstokken op 7,5 ha grond en er komt nog 3,5 ha bij!
Ook kun je er logeren, wanneer je even tot rust wilt komen in deze hectische tijden, ‘in retraite gaan,’ dus. Je eet mee met de zusters.
Onze gids plukte een blaadje van de Hemelsleutel of Sedum af, hierboven de rode plant en brak hem door midden, dan komt er een gel vrij die geneeskrachtig is en op wondjes werd gesmeerd. Ook kan je er een vliesje vanaf trekken die als pleister gebruikt werd, hoe grappig is dat! Er staan kruiden om verf mee te maken met prachtige kleuren en die voor ziektes werden/worden gebruikt, nu nog steeds in de homeopathie.
Er komt een nieuwe inrit met een nieuwe parkeerplaats.
Er werd nog zoveel verteld door de gids over het maken van de wijn, maar je snapt wel dat ik dat niet allemaal kan vertellen, dan wordt mijn verhaal wel erg lang!
Achteraan staat de priorin die graag met ons op de foto wilde. De kleine foto links is zoals het vroeger was, max. 60 zusters en nu zijn er nog maar 9.
Na afloop gingen wij naar de winkel die goed gevuld is met kadootjes en wijn natuurlijk en daarna naar boven waar wij de wijn gingen proeven.
Wil je een mooie reportage zien over dit klooster, kijk dan terug op tv naar NPO Kloostergasten, seizoen 2. Astrid Joosten aflevering 1, juni 2023. Zeer de moeite waard!
Met dank aan alle zusters en gidsen die ons zo vriendelijk te woord stonden!
Marijke Smit.
