Lezing over Jeroen Bosch

Hoewel over Jeroen Bosch weinig bekend is, kunnen we ons van zijn unieke talent wel een beeld maken aan de hand van zijn tijd. Het was een roerige tijd, een tijd van transitie, evenals nu.

Bosch weet een bizarre en absurdistische wereld op paneel te toveren vol vreemde wezens en tegelijk te refereren aan een diep gelovige moraal. Alles lijkt gericht te zijn op de Dag des Oordeels, wanneer we rekenschap over ons leven moet afleggen. Zijn werk kent een sterk stichtelijk karakter.

In deze lezing besteden we eerst aandacht aan zijn tijd zoals zijn lidmaatschap van een invloedrijke club van notabelen, enkele grote kunstenaars uit zijn tijd. Dankzij de revolutionaire uitvinding van de boekdrukkunst werden nieuwe ideeën en opvattingen over godsdienst, wetenschap en allerlei stichtelijke verhalen (zoals De vos Reynaerde) snel over Europa verspreid.

Ook Jeroen Bosch zou gebruik maken van de literatuur, die een bredere kijk op de wereld toestond. Een belangrijk thema in de literatuur vormden de beschouwingen over de dood en de hel, dat voor zijn ongebreidelde verbeelding een dankbaar onderwerp was en een cruciale plaats in zijn oeuvre innam. In zijn vroege schilderijen en tekeningen kondigt zijn typische stijl zich reeds aan.

De lezing sluit af met enkele triptieken (drieluiken), waaruit de veelzijdigheid en het meesterschap van Bosch spreekt. Dat hij een kind van zijn tijd is blijkt uit de vergelijkingen met de kunstwerken van tijdgenoten, maar tevens dat zijn beeldtaal geheel eigen is en zonder weerga.

We besteden aandacht aan de inhoudelijke betekenis van zijn werk zoals die in zijn tijd werd ervaren en zoals we die nu ervaren. Een tijdloze boodschap!